Jan Kocken, Maliestraat 13, 26 september 2014
Teloorgang kleine
neringdoenden Mgr. Van de Weteringstraat / Maliestraat.
Oorspronkelijk was de naam van de Mgr.van de Weteringstraat de “Weistraat”
destijds een zijstraat van de voormalige Nagtegaalsteeg.
De buurt is gebouwd eind 19e eeuw (1885) en was qua geloof weliswaar
gemengd, maar toch grotendeels Katholiek.
Voordat hier gebouwd werd lag direct om de hoek bij de huidige Adriaan-straat
een katholiek kerkhof. Dit werd verplaatst naar de huidige Berenkuil. Op de
Biltstraat verscheen eind 19e eeuw een Neo-gotische kerk van Alfred Tepe
ter vervanging van de toenmalige kerk, de Onze Lieve Vrouwe ten Hemelopneming.
Voor de oorlog had Buiten Wittenvrouwen een grote parochie met de daarbij
behorende scholen, en het klooster in de Deken Roesstraat, Paleasstraat, en de
Adriaanstraat.
Begin jaren ’60 werd de Adriaanstraat zelfs tijdens de pauzes voor het verkeer
afgesloten omdat de schoolpleinen achter de scholen te klein waren.
De bebouwing in deze buurt was zeer divers. Er werd zowel voor rijk als
voor arm gebouwd, zie de Maliebaan, maar ook de Tulpstraat, Appelstraat en de Thinstraat.
De mensen in deze wijk moesten natuurlijk ook dagelijks de bood-schappen
doen en zo ontstond in deze straat een veertigtal winkels en kleine
dienstverleners.
Om een groot aantal te noemen:
Visboeren, boekhandelaren/particuliere bibliotheken, De Vledder
kappers, (er waren drie kappers ; een van hen scheerde lijken, dus daar ging je niet naar toe) bakkers (o.m. Lubro (voor luxe brood en voor de lekkere spoorpunten voor een duppie), groentenboeren, fietswinkels, sigarenboeren, kruideniers, zoals de VIVO en, De Enkabe, Van De Maale en ook drogisterijen zoals de Jager en de Vries.
kappers, (er waren drie kappers ; een van hen scheerde lijken, dus daar ging je niet naar toe) bakkers (o.m. Lubro (voor luxe brood en voor de lekkere spoorpunten voor een duppie), groentenboeren, fietswinkels, sigarenboeren, kruideniers, zoals de VIVO en, De Enkabe, Van De Maale en ook drogisterijen zoals de Jager en de Vries.
Ook was er nog een kolenboer met een Caltex benzinepomp, een stoelen-matterij,
drukkerij, melkwinkel, dames ondergoed mode zaak, slager
tijdschriftenwinkel, café, de cafetaria, van Lenie en Dick, dansschool, de
Snoepwinkel “ het Bazaartje” lommerd,
winkel voor kampeer benodigheden, wasserij en autorevisiebedrijf ERAS.
tijdschriftenwinkel, café, de cafetaria, van Lenie en Dick, dansschool, de
Veel werd
aan huis geleverd.
Groenteboer Toonen met kar en paard, de melkboer, bakkers Do Schat en de Lubro,
petroleum- en kolenboer, de scharensliep enz.
Het Leger Des Heils
Er was
nog een curieus moment in 1893:
In de tuin van het oude Tivoli (de naam klinkt nog
steeds door in het huidige muziekcentrum) op de hoek van het Lucasbolwerk en de
Nagtegaalsteeg, steeg een ballonvaarder op in zeer slecht weer.
Hij had een passagier nodig om zijn eigen
ballonvaart mede te financieren. De rentenier Dolman betaalde F 50,- en kon
mee.
Door het slechte weer kon de ballon niet goed van de grind loskomen.
In de Weistraat (de huidige Mgr. van de Weteringstraat) raakte de ballon
het dak van een huis. Door de klap tegen het dak werd de heer Dolman uit de
mand geworpen. Hij hield zich nog even aan de touwen vast, maar hij liet los en
stortte van aanmerkelijke hoogte, naar beneden. De duizenden achtergebleven
toeschouwers, in de tuin van Tivoli, zagen het ongeluk gebeuren
Nauwelijks was de heer Dolman uit de mand gevallen of de
ballon schoot als een pijl de hoogte in. Léon Mary meende dat hij wel op 3500
meter kwam. Om kwart over zes ongeveer werd de ballon veilig bij het station
Zeist-Driebergen aan de grond gezet.
De gebeurtenis moet diepe indruk op de Utrechters gemaakt
hebben. Tot jaren na dit ongeluk was er een straatrijmpje, wat door de jeugd op
straat gezongen werd:
Maar hij bleef aan de
schoorsteen haken.
Dolman viel in de Weistraat
neer.
Dolman maakt geen luchtreis
meer!
Tarrara boemtije
Ga nooit met een luchtreis mee.
Maar wel met een Heilsoldaat.
Die naar het leger gaat.
Na de oorlog, en met name in de jaren ’60 ging de teloorgang van de vele winkels en ontvolking snel.
Branchebescherming verviel en bijvoorbeeld de kleine kruidenier werd een kleine supermarkt en ging ook brood, melk en sigaretten verkopen.
Kerken liepen leeg en de grote
Biltstraatkerk werd in 1972 gesloopt om dat deze te groot werd.
Nieuwbouwwijk Overvecht gloreerde en Nieuwegein stond ook al in de
steigers.
Een prachtige flat of nieuwbouwwoning (premie A) was toch beter dan die
muffe oude huizen hier? Zonder douche en een poepdoos achter.
In de ’70 er jaren kwam onvermijdelijk ook hier de Stadsvernieuwing met een
Bouwbureau.
Een aantal woningen in bijvoorbeeld de Thinstraat waren, zoals dat heette, ‘Onverklaarbaar
Bewoond’.De stadsvernieuwing heeft veel goeds gedaan.
Drogisterij De Vries op de hoek Mgr. Van de Weteringstraat/Maliestraat 18
was een van de eerste winkels die ermee ophield.
Wel heeft op dat adres in de jaren '70 het hoofdkwartier van de padvinderij gezeten.
Kruidenier Van de Maale op Maliestraat 16 sloot eind jaren '90 haar deuren.
In de jaren ’90 kwam het fenomeen “illegale woning onttrekking”. Woningen werden bedrijfjes zonder enige (ver) binding met de buurt.
Heden ten dage is er de al dan niet legale onttrekking van woningen ten
behoeve van studentenkamers, dan wel het massaal omtoveren van toch wel
gehorige woningen in een reeks van zelfstandige units van +/-30m2, het nieuwe
fenomeen.Wel heeft op dat adres in de jaren '70 het hoofdkwartier van de padvinderij gezeten.
Kruidenier Van de Maale op Maliestraat 16 sloot eind jaren '90 haar deuren.
In de jaren ’90 kwam het fenomeen “illegale woning onttrekking”. Woningen werden bedrijfjes zonder enige (ver) binding met de buurt.
Dit leidt uiteraard tot verzet bij de huidige bewoners
Wat is er nog over van vroeger.
Het café zit er nog (de 6 Vaatjes/ hoek Appelstraat), net als het cafetaria
bij de Tulpstraat en de winkel met kampeerbenodigdheden (Slee)
En een ding wordt nog 6 dagen per week aan huis geleverd. *****
