zondag 8 februari 2015

Teloorgang kleine neringdoenden Mgr. Van de Weteringstraat / Maliestraat.


Jan Kocken, Maliestraat 13, 26 september 2014

 

Teloorgang kleine neringdoenden Mgr. Van de Weteringstraat / Maliestraat.


Oorspronkelijk was de naam van de Mgr.van de Weteringstraat de “Weistraat” destijds een zijstraat van de voormalige Nagtegaalsteeg.

De buurt is gebouwd eind 19e eeuw (1885) en was qua geloof weliswaar gemengd, maar toch grotendeels Katholiek.

Voordat hier gebouwd werd lag direct om de hoek bij de huidige Adriaan-straat een katholiek kerkhof. Dit werd verplaatst naar de huidige Berenkuil. Op de Biltstraat verscheen eind 19e eeuw een Neo-gotische kerk van Alfred Tepe ter vervanging van de toenmalige kerk, de Onze Lieve Vrouwe ten Hemelopneming.

Voor de oorlog had Buiten Wittenvrouwen een grote parochie met de daarbij behorende scholen, en het klooster in de Deken Roesstraat, Paleasstraat, en de Adriaanstraat.
Begin jaren ’60 werd de Adriaanstraat zelfs tijdens de pauzes voor het verkeer afgesloten omdat de schoolpleinen achter de scholen te klein waren.

De bebouwing in deze buurt was zeer divers. Er werd zowel voor rijk als voor arm gebouwd, zie de Maliebaan, maar ook de Tulpstraat, Appelstraat en de Thinstraat.

De mensen in deze wijk moesten natuurlijk ook dagelijks de bood-schappen doen en zo ontstond in deze straat een veertigtal winkels en kleine dienstverleners.

Om een groot aantal te noemen:

Visboeren, boekhandelaren/particuliere bibliotheken, De Vledder
kappers, (er waren drie kappers ; een van hen scheerde lijken, dus daar ging je niet naar toe) bakkers (o.m. Lubro (voor luxe brood en voor de lekkere spoorpunten voor een duppie), groentenboeren, fietswinkels, sigarenboeren, kruideniers, zoals de VIVO en, De Enkabe, Van De Maale
en ook drogisterijen zoals de Jager en de Vries.

Ook was er nog een kolenboer met een Caltex benzinepomp, een stoelen-matterij, drukkerij, melkwinkel, dames ondergoed mode zaak, slager
tijdschriftenwinkel, café, de cafetaria, van Lenie en Dick, dansschool, de
Snoepwinkel “ het Bazaartje” lommerd, winkel voor kampeer benodigheden, wasserij en autorevisiebedrijf ERAS.

Veel werd aan huis geleverd.

Groenteboer Toonen met kar en paard, de melkboer, bakkers Do Schat en de Lubro, petroleum- en kolenboer, de scharensliep enz.

Het Leger Des Heils

Er was nog een curieus moment in 1893:


In de tuin van het oude Tivoli (de naam klinkt nog steeds door in het huidige muziekcentrum) op de hoek van het Lucasbolwerk en de Nagtegaalsteeg, steeg een ballonvaarder op in zeer slecht weer.


Hij had een passagier nodig om zijn eigen ballonvaart mede te financieren. De rentenier Dolman betaalde F 50,- en kon mee.


Door het slechte weer kon de ballon niet goed van de grind loskomen.  

In de Weistraat (de huidige Mgr. van de Weteringstraat) raakte de ballon het dak van een huis. Door de klap tegen het dak werd de heer Dolman uit de mand geworpen. Hij hield zich nog even aan de touwen vast, maar hij liet los en stortte van aanmerkelijke hoogte, naar beneden. De duizenden achtergebleven toeschouwers, in de tuin van Tivoli, zagen het ongeluk gebeuren

Nauwelijks was de heer Dolman uit de mand gevallen of de ballon schoot als een pijl de hoogte in. Léon Mary meende dat hij wel op 3500 meter kwam. Om kwart over zes ongeveer werd de ballon veilig bij het station Zeist-Driebergen aan de grond gezet.

De gebeurtenis moet diepe indruk op de Utrechters gemaakt hebben. Tot jaren na dit ongeluk was er een straatrijmpje, wat door de jeugd op straat gezongen werd:
 
Dolman ging een luchtreis maken.
Maar hij bleef aan de schoorsteen haken.
Dolman viel in de Weistraat neer.
Dolman maakt geen luchtreis meer!
Tarrara boemtije
Ga nooit met een luchtreis mee.
Maar wel met een Heilsoldaat.
Die naar het leger gaat.

Na de oorlog, en met name in de jaren ’60 ging de teloorgang van de vele winkels en ontvolking snel.
Branchebescherming verviel en bijvoorbeeld de kleine kruidenier werd een kleine supermarkt en ging ook brood, melk en sigaretten verkopen.

Kerken liepen leeg  en de grote Biltstraatkerk werd in 1972 gesloopt om dat deze te groot werd.

Nieuwbouwwijk Overvecht gloreerde en Nieuwegein stond ook al in de steigers.
Een prachtige flat of nieuwbouwwoning (premie A) was toch beter dan die muffe oude huizen hier? Zonder douche en een poepdoos achter.

In de ’70 er jaren kwam onvermijdelijk ook hier de Stadsvernieuwing met een Bouwbureau.
Een aantal woningen in bijvoorbeeld de Thinstraat waren, zoals dat heette, ‘Onverklaarbaar Bewoond’.
De stadsvernieuwing heeft veel goeds gedaan.

Drogisterij De Vries op de hoek Mgr. Van de Weteringstraat/Maliestraat 18 was een van de eerste winkels die ermee ophield.
Wel heeft op dat adres in de jaren '70 het hoofdkwartier van de padvinderij gezeten.
Kruidenier Van de Maale op Maliestraat 16 sloot eind jaren '90 haar deuren.

In de jaren ’90 kwam het fenomeen “illegale woning onttrekking”. Woningen werden bedrijfjes zonder enige (ver) binding met de buurt.
Heden ten dage is er de al dan niet legale onttrekking van woningen ten behoeve van studentenkamers, dan wel het massaal omtoveren van toch wel gehorige woningen in een reeks van zelfstandige units van +/-30m2, het nieuwe fenomeen.
Dit leidt uiteraard tot verzet bij de huidige bewoners

Wat is er nog over van vroeger.

Het café zit er nog (de 6 Vaatjes/ hoek Appelstraat), net als het cafetaria bij de Tulpstraat en de winkel met kampeerbenodigdheden (Slee)
En een ding wordt nog 6 dagen per week aan huis geleverd.
Elke morgen hoor ik de brievenbus en ligt de Volkskrant op de mat.
                                                                         *****
Jan Kocken
Terug naar hoofdartikel